Toàn Cầu Hóa Biến Đổi – Cơ Hội và Rủi Ro Cho Nhà Đầu Tư

Chính sách thuế quan của Donald Trump đã gây ra cơn địa chấn trên thị trường toàn cầu, và Việt Nam không phải ngoại lệ. Phiên giao dịch ngày 3/4/2025 chứng kiến VN-Index giảm 6,7%, xóa sổ hơn 19 tỷ USD vốn hóa, trong khi các chỉ số từ FTSE 100 đến Dow Jones cũng lao dốc. Dù Mỹ bất ngờ hoãn áp thuế quan đồng loạt trong 90 ngày (trừ Trung Quốc, thuế 145%), tâm lý bất ổn vẫn bao trùm. Câu hỏi lớn đặt ra: “Liệu toàn cầu hóa có đang sụp đổ, và nhà đầu tư Việt Nam nên làm gì để bảo vệ tài sản?” Toàn cầu hóa không chết, nhưng đang chuyển mình thành một mô hình phân mảnh, khu vực hóa, đầy rủi ro nhưng cũng ẩn chứa cơ hội. Bài viết này phân tích sự chuyển dịch này, tác động lên TTCK Việt Nam, và chiến lược đầu tư trong bối cảnh mới.

Toàn Cầu Hóa Không Chết, Nhưng Đang “Lột Xác”

Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố: “Toàn cầu hóa đã kết thúc,” nhưng ý ông ấy không hẳn vậy, vì thực tế, giao thương quốc tế vẫn tiếp diễn, chỉ là theo cách khác. Mô hình cũ – thương mại tự do với chuỗi cung ứng xuyên biên giới – đang bị thay thế bởi một thế giới phân cực. Chính sách thuế quan của Trump (46% với Việt Nam trước khi hoãn, 20% với EU, 10% với Anh, 145% với Trung Quốc) đẩy nhanh quá trình này. Theo cố vấn Scott Bessent, Trump muốn tạo trật tự kinh tế mới, phân loại các nước thành “xô xanh, vàng, đỏ” dựa trên hợp tác thương mại với Mỹ (Reuters, 9/4/2025).

Dấu hiệu phân mảnh ngày càng rõ:

Anh: Đẩy mạnh hiệp định thương mại song phương với Ấn Độ, Úc, giảm phụ thuộc vào EU và Mỹ (Bloomberg, 10/4/2025).
EU: Tăng tự chủ chiến lược về năng lượng, công nghệ, củng cố nội khối (Financial Times, 8/4/2025).
Trung Quốc: Mở rộng Vành đai và Con đường, thu hút FDI từ các nước tránh thuế Mỹ (Nikkei Asia, 11/4/2025).
Việt Nam: Phụ thuộc 90% GDP vào xuất khẩu, đứng trước nguy cơ từ thuế quan nhưng cũng có cơ hội nếu đàm phán thành công với Mỹ (Bộ Công Thương, 12/4/2025).

Thế giới không còn “phẳng” mà chia thành các khối kinh tế riêng biệt, ưu tiên lợi ích nội địa và liên minh chọn lọc. Với Việt Nam, sự chuyển đổi này vừa là thách thức vừa là cơ hội để tái định vị trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tác Động Lên Thị Trường: Từ Toàn Cầu Đến Việt Nam

Sự biến đổi của toàn cầu hóa tác động trực tiếp đến các loại tài sản mà nhà đầu tư Việt Nam quan tâm. Dưới đây là phân tích cập nhật:

Chứng khoán toàn cầu
- Các công ty đa quốc gia như Apple (-3% ngày 10/4/2025) và Nike (-5% kể từ 3/4/2025) chịu áp lực khi chi phí sản xuất tăng do thuế quan và chuỗi cung ứng gián đoạn (Reuters, 10/4/2025).
- Ngược lại, các công ty sản xuất nội địa Mỹ như Caterpillar (CAT) (+4% tuần qua) và Ford (F) (+3%) hưởng lợi từ kế hoạch tái công nghiệp hóa của Trump (Investing, 12/4/2025).
- Tuy nhiên, chỉ số S&P 500 và Dow Jones vẫn biến động mạnh, với S&P 500 giảm 2% kể từ 9/4/2025 sau tin hoãn thuế, phản ánh tâm lý thận trọng trước rủi ro chiến tranh thương mại (CNBC, 13/4/2025).
TTCK Việt Nam
- Tình hình hiện tại: Sau cú sốc ngày 3/4/2025 (VN-Index giảm mạnh 4 phiên từ 1317.83 ngày 2/4 về 1094.3 ngày 8/4, tương ứng mức giảm gần -17.0%), thị trường phục hồi nhờ tin hoãn thuế 90 ngày, đạt 1241.44 điểm ngày 14/4/2025 (tương ứng mức tăng +13.44% kể từ ngày 9/4) (HOSE, 14/4/2025). Tuy nhiên, áp lực bán tháo vẫn hiện hữu, nếu không đạt thỏa thuận sau thời gian tạm hoãn.
- Ngành xuất khẩu:
  - Thủy sản (MPC, VHC): MPC giảm -19.1% kể từ 3/4/2025, VHC mất -20.7%, do lo ngại thuế 46% quay lại sau 90 ngày. Mỹ chiếm 50% kim ngạch thủy sản Việt Nam (Hiệp hội VASEP, 12/4/2025).
  - Dệt may (TCM, MSH): TCM giảm -17.3%, MSH giảm -25.8%, phản ánh rủi ro từ thị trường Mỹ (30% kim ngạch dệt may) (Vinatex, 11/4/2025).
  - Logistics (VSC, GMD): VSC mất nhẹ -8.7% nhờ hợp đồng dài hạn với hãng tàu, nhưng vẫn đối mặt rủi ro nếu xuất khẩu giảm (Savills, 13/4/2025).
- Ngành nội địa:
  - Bán lẻ (MWG, VNM): MWG mất nhẹ -3.74%, VNM -5.95% kể từ 3/4/2025, nhờ doanh thu từ tiêu dùng trong nước (Vietstock, 14/4/2025).
  - Ngân hàng (VCB, BID): VCB tăng +13%, BID +13.18% kể từ 9/4/2025, được hỗ trợ bởi chính sách tín dụng mở rộng và đầu tư công (SBV, 12/4/2025).
- Dự báo: VN-Index có thể dao động 1.150-1.250 điểm trong tháng 5/2025, tùy thuộc vào đàm phán Việt Nam-Mỹ. Nếu thuế giữ ở 10%, VN-Index có thể đạt 1.300 điểm cuối năm (Yuanta, 10/4/2025).
Hàng hóa
- Kim loại: Giá đồng (+5%) và thép (+3%) tăng do nhu cầu tái công nghiệp hóa ở Mỹ (Bloomberg, 13/4/2025).
- Dầu mỏ: Brent đạt 82 USD/thùng (14/4/2025), biến động do căng thẳng địa chính trị và thuế quan (Reuters, 13/4/2025).
- Vàng: Giá vàng thế giới chạm 3.200 USD/ounce (13/4/2025), là kênh trú ẩn an toàn khi chứng khoán bất ổn (Kitco, 14/4/2025).
Tiền tệ
- Trump muốn làm yếu USD qua “Hiệp định Mar-a-Lago” (chưa xác nhận), đẩy áp lực lên VND. VND mất 1,5% so với USD kể từ 3/4/2025, dù NHNN can thiệp ổn định tỷ giá (SBV, 13/4/2025).
- Doanh nghiệp vay USD như HPG, PLX đối mặt rủi ro tỷ giá nếu VND tiếp tục giảm giá (VCBS, 12/4/2025).

Rủi Ro: Chiến Tranh Thương Mại và Suy Thoái

Nếu đàm phán Việt Nam-Mỹ thất bại sau 90 ngày, thuế 46% có thể quay lại, gây thiệt hại nặng:

Xuất khẩu: Giảm 20-25% kim ngạch (Bộ Công Thương, 12/4/2025), ảnh hưởng các ngành thủy sản, dệt may, giày dép.
Kinh tế: Nguy cơ tăng trưởng GDP dưới 6% (ADB dự báo 6,6% nếu thuế 10%, 5,5% nếu 46%) (ADB, 9/4/2025).
VN-Index: Có thể rơi về 1.050 điểm (thấp nhất kể từ 2023) nếu bán tháo tiếp diễn (VDSC, 10/4/2025).
Toàn cầu: Chiến tranh thương mại giống Smoot-Hawley 1930 có thể gây suy thoái, với S&P 500 giảm thêm 10% và GDP toàn cầu mất 3-5% (Oxford Economics, 11/4/2025).

Cơ Hội: Tìm Ánh Sáng Trong Bóng Tối

Dù rủi ro lớn, nhà đầu tư vẫn có cơ hội:

Cổ phiếu nội địa Việt Nam: MWG, VNM, VCB, BID là nơi trú ẩn an toàn nhờ tiêu dùng trong nước và đầu tư công (36 tỷ USD năm 2025) (Kinhtedothi, 11/4/2025).
Ngành hưởng lợi từ đàm phán: Nếu Việt Nam vào “xô xanh” (thuế 10% hoặc thấp hơn), TCM, VHC, VSC có thể phục hồi. Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đang đàm phán tại Mỹ (6-14/4/2025), với tín hiệu tích cực từ “ngoại giao golf” qua dự án Trump Organization tại Hưng Yên (BBC, 4/4/2025).
Hàng hóa: Vàng (SJC, PNJ) và ETF hàng hóa (GLD, GSG) là lựa chọn phòng thủ khi tiền tệ và chứng khoán biến động (Kitco, 14/4/2025).
FDI và đầu tư công: Việt Nam có thể thu hút FDI từ doanh nghiệp rời Trung Quốc, hỗ trợ cổ phiếu khu công nghiệp (KBC, GVR) nếu thuế giảm (CBRE, 13/4/2025).

Góc Nhìn Đầu Tư: Bảo Vệ Trước, Tấn Công Sau

Ưu tiên hiện tại là bảo vệ tài sản trong bối cảnh bất ổn. Dưới đây là khuyến nghị cập nhật:

Phân bổ danh mục:
- 20% vàng (SJC, GLD) để phòng thủ.
- 30% cổ phiếu nội địa VN (MWG, VNM, VCB, BID) nhờ sức mạnh tiêu dùng trong nước và đầu tư công.
- 50% tiền mặt để chờ cơ hội tại 1.100-1.150 điểm (VN-Index) hoặc sau đàm phán (Q3/2025).
Theo dõi sát:
- Kết quả đàm phán Việt Nam-Mỹ (moit.gov.vn, Reuters, tháng 5-7/2025).
- Động thái Fed: CPI Mỹ tháng 3/2025 tăng 2,4% (dưới dự báo 2,6%), có thể hỗ trợ giảm lãi suất, ổn định thị trường (Reuters, 10/4/2025).
- Sản lượng xuất khẩu thủy sản, dệt may (vasep.com.vn, vinatex.com.vn).
Tránh rủi ro cao: Giảm tỷ trọng MPC, VHC, TCM, MSH đến khi đàm phán rõ ràng. Đặt stop-loss tại 1.150 điểm (VN-Index) để bảo vệ vốn.
Dài hạn: Nếu VN-Index về 1.100 điểm, xem xét mua thêm MWG, VCB (P/E hấp dẫn 12-14). Nếu thuế giữ 10%, tích lũy VHC, TCM tại vùng giá thấp.

Kết Luận: Thời Điểm Cần Thận Trọng

Toàn cầu hóa đang chuyển thành một thế giới phân mảnh, và Việt Nam – với sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu – đang đối mặt với thử thách lớn nhưng cũng có cơ hội tái định vị. VN-Index vẫn chịu áp lực, nhưng các ngành nội địa (MWG, VCB) và vàng là điểm sáng trong cơn bão. Tin tức hoãn thuế 90 ngày mang lại hy vọng, nhưng rủi ro vẫn hiện hữu nếu đàm phán thất bại. Đây không phải lúc mạo hiểm, mà là thời điểm bảo toàn vốn và chờ tín hiệu rõ ràng từ đàm phán Việt Nam-Mỹ (Q3/2025). Bài tiếp theo sẽ phân tích tác động của đồng USD và cách điều chỉnh danh mục dài hạn.

Nguồn tham khảo:

Reuters, Bloomberg, Financial Times, Nikkei Asia (4-14/4/2025)
Bộ Công Thương, HOSE, Vietstock, VASEP, Vinatex (9-14/4/2025)
Savills, CBRE, Kitco, Investing (10-14/4/2025)

---

Bản báo cáo này cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình thị trường chứng khoán và các chiến lược đầu tư dựa trên phân tích kỹ thuật và nhận định của các chuyên gia, giúp nhà đầu tư có thêm thông tin để đưa ra quyết định đầu tư một cách thông minh. Nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng và tham khảo thêm thông tin từ các nguồn tin cậy trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Để biết thông tin chi tiết hơn, bạn có thể liên hệ Hedgen qua các kênh liên lạc sẵn có.